Türkçe ezan gerçekleri
Türkçe ezan ve gerçeklerAtatürk, CHP ve ezan... Çok tartışıldı bu konu. Ve tartışılmaya da devam edecek gibi görünüyor. Biz de bu konuya bir el atalım dedik. Ezan 1932 yılında Atatürk önderliğinde CHP tarafından Türkçeleştirilmiştir. 1950 yılında ise Adnan Menderes'in lideri olduğu DP ve İnönü'nün lideri olduğu CHP tarafından yeniden Arapça olmuştur ezan. Yani ezanı Türkçe'den Arapça'ya çevirdi diye birisine teşekkür etmek gerekiyorsa biri de İnönü'dür!
Türkçe ezan dine uygundur
Atatürk, 1933 yılında "Ezan ve Kur'an'ı Türklerden başka hiçbir Müslüman millet bu kadar güzel okuyamaz. Bunlara muhteşem müzik ahengi veren Türk sanatkarlarıdır." demiştir(Abdülkadir İnan, İki Hatıra, Türk Dili Dergisi, TDK, S.74).
Her şeyden önce ezan bir ibadet değil, ibadete çağrıdır. Hz Muhammed ilk ezanı gür sesiyle bilinen Habeşli Bilal'e okutmuştur. O zaman Araplara yapılan bu çağrı doğal olarak Arapça yapılmış ve ondan sonra da Arapça olarak kalmıştır. Prof.Yaşar Nuri Öztürk Anadilde İbadet Meselesi adlı kitabında bu gerçeği şöyle dile getirmiştir: "Ezan bir paroladır, namaz vaktinin geldiğini ve yakınlarda bir cami olduğunu duyurur. Yani ezan bir ibadet değil duyurudur."
Ancak ülkemizde öteden beri din bezirganları Kutsal Kitap'ın Türkçeleştirilmesine karşı çıktıkları gibi ezanın da Türkçeleştirilmesine karşı çıkmışlardır.
Falih Rıfkı Atay 1960'larda şöyle diyor: "Geçenlerde Diyanet İşleri Reisi'nin bir demecini okudum. 'Ezan ibadettir, o da ancak Arapça okunabilir' diye! 1879'da, yani bundan 89 yıl önce İstanbul camilerinde ders veren din bilgini Hoca Suavi: ' Kur'an'ın her millet dilinde okunabileceği hakkında İmam-ı Azam fetvasını unutarak hutbeleri bile Arapça okutuyoruz' diyordu." "Yıllarca önce Türkiye'ye gelen Filistin Müftüsü (...) ezanın Arapça mı Türkçe mi okunacağı sorusuna, 'Siz birbirinizi hangi dilde çağırırsınız?' demişti."
Ezan, İslam dininin en önemli sembollerinden biridir. Allah, Kur'an'da, her şeyden önce Yüce Kitap'ın anlaşılmasına vurgu yapmıştır. İmam-ı Azam Ebu Hanife başta olmak üzere büyük mütefessirler de Kur'an'ın başka dillere çevrilebileceğini, bu başka dillere çevrilmiş Kur'an'la namaz kılınabileceğini ve dolayısıyla ezanın da başka dillere çevrilebileceğini belirtmişlerdir. Prof.Yaşar Nuri Öztürk'ün ifadesiyle, "Ebu Hanife ve Hanefi mezhebi namaz vaktini duyurma amacı sağlanması şartıya buna da(Türkçe ezana) da cevaz vermiştir." Hanedi mezhebine göre ezan başka dillere çevrilebilir. Kasani, "Budai'usolur?(...) Eğer duyuru gerçekleşiyorsa ezanın tercümesini okumakta da bir sakınca yoktur." Bu nedenle ezanın başka dillere çevrilmesinin önünde hiçbir "dinsel engel" yoktur. Kur'an'da ezanın başka dillere çevrilemeyeceğiyle ilgili hiçbir hüküm yoktur! Bu konuda sadece geleneksele aykırılıktan bahsedilebilir.
Sonuçlar
- Ezanın Türkçeleştirilmesinde dine aykırılık yoktur. Çünkü bir bölgede yaşayan insanlara ibadet vakitlerini haber veren bir çağrının bilmedikleri bir dilde olması o insanlara ne katar?
- Türkçe ezan -anlamı bilinse de anadilde olmadığı için hissedilemeyen- Arapça ezanın ruhlarda, imanlarda yaratamadığı coşkuyu yaratacaktır. Bu nedenle anadilde ezan aslında dinin belki şekline, geleneğine değil ama ruhuna çok daha uygundur.
- Kur'an'ın ve Hz.Muhammed'ın bu konuda herhangi bir yaşağı olmadığına göre, dahası İmam-ı Azam Ebu Hanife ve Hanefi dıkhı da buna onay verdiğine göre anadilde, yani Türkçe okutan Atatürk'ü, İnönü'yü ve CHP'yi "dinsizlik" yapmış ve "halka zulmetmiş" gibi göstermek her şeyden önce İslam dininin ruhuna aykırıdır.
- Son olarak, asla unutulmamalıdır k, Atatürk bu ülkede ezanların susturulmaması için bir ölüm kalım savaşı vermiştir. Şu bir gerçek ki o, önce ezanların susmasını engellemiş, sonra da o ezanların anlaşılmasını sağladığı için "dinsizlikle" suçlamak anlamsızdır. Gerçek bir Müslümana düşen Atatürk'e ve Cumhuriyet'e bu konuda teşekkür etmektir.
Ayrıca, bilindiği gibi Atatürk'ün de çok etkilendiği Ziya Gökalp'in de bu konuda güzel bir şiiri vardır:
Bir ülke ki, camiinde Türkçe ezan okunur.
Köylü anlar manasını namazdaki duanın
Bir ülke ki, mektebinde Türkçe Kuran okunur
Küçük büyük herkes bilir buyruğunu
Hüda'nın Ey Türk oğlu, işte senin orasıdır vatanın.
Not: Yazının büyük bölümünde Sinan Meydan'ın kitabı El Cevap'tan yararlandık.
| Etiketler: Türkçe Ezan, Atatürk, İsmet İnönü, CHP, DP Okunma sayısı: |